Kiedy piszemy pół Francuz, a kiedy pół

Region Gda

ski NSZZ „Solidarno

http://www.solidarnosc.gda.pl

Kiedy piszemy pół Francuz, a kiedy pół-Francuz? Liczebnik ułamkowy „pół wyst puje albo samodzielnie, albo jako cz stka wyrazów zło onych. Pisownia wyrazów zło onych (z cz stkpół) budzi wiele w tpliwo ci. Na przykład po przeczytaniu zdania: „Półanalfabeta, który był pół Anglikiem, pół Francuzem, pół roku budował pół-Polakowi pół domu. , nasuwa si pytanie, od czego zale y to, czy piszemy „pół : razem, osobno, czy z ł cznikiem. „Pół jako liczebnik i jako cz

stka wyrazu zło

„Pół to liczebnik ułamkowy ‒ znacz jabłka, pół roku, pół domu,

cy połow

onego czego

, jedn

z dwóch równych cz

ci, np. pół

a „pół- to cz stka wyrazów zło onych, wnosz ca znaczenie niecałkowito ci, połowiczno tego, co wyra a drugi człon zło enia, np. półanalfabeta to osoba niemaj ca całkowitej umiej tno ci czytania i pisania, np. osoba czytaj ca, ale nieumiej ca pisa . Zło

enia cz

ci

stki „pół- z rzeczownikiem

Człon „pół z rzeczownikiem piszemy razem, je li takie zło półinteligent, półprodukt, półmrok, półnuta, półpi tro.

enie wyst

puje samodzielnie, np.:

Cech charakterystyczn zło e liczebnika pół z rzeczownikiem jest to, e zło enie takie zachowuje si podobnie jak inne rzeczowniki, tzn. odmienia si przez przypadkipółkula, ( półkuli, półkul …); mo e by okre lane przez przydawki (nowy półko uszek ) itp. Pół-Amerykanin Dlaczego w zło

eniu „pół-Amerykanin wyst

puje dywiz (ł

cznik)?

Wyrazy: Amerykanin, Polak, Francuz to tak e rzeczowniki, ale pisane wielk w zło eniach:pół-Amerykanin, pół-Polak, pół-Francuz konieczny jest dywiz.

liter

i dlatego

Pół Polka, pół Francuzka Dlaczego raz piszemy: pół-Francuz, pół-Niemiec ‒ z ł pół Niemiec ‒ bez ł cznika?

cznikiem, a innym razem: pół Francuz,

Pół-Francuz to kto , kto połowicznie jest Francuzem, i nie jest wa ne, z jakiego powodu tak jest ani nie jest istotne, czym charakteryzuje si jego druga połowa, np.:Ten pół-Francuz wszystkich roz mieszał. Inaczej post pimy w wypadku, gdy drug połow pół Niemiec ma matk Niemk i ojca Francuza.

tej osoby dookre

limy; Ten np. pół Francuz,

1/2

Region Gda

ski NSZZ „Solidarno

http://www.solidarnosc.gda.pl

Jak wida

, w zdaniu mowa jest ojednym m

czy

nie, który ma matk

Niemk

A zatem, gdy wyst puj ce w zdaniu dwa wyrazy z cz stk półsłu okre w tym wypadku jednej osoby ‒ wówczas cz stk pół piszemy rozdzielnie.

i ojca Francuza .

leniu jednego poj

cia ‒

Pół jawa, pół sen Sam wyraz półmartwy (Półmartwy czekał na lekarza.) i sam wyraz pół ywy(Pół ywywyszedł z wody.) zapisaliby my oczywi cie ł cznie, ale powstaje pytanie, jak napisa (ł cznie, rozł cznie, czy z dywizem), je li b dziemy pisali o jednej osobie, która w połowie czuła si ‒ jak martwa, a w połowie ‒ jak ywa. Otó przywołana powy ej zasada (dotycz ca rozdzielnej pisowni cz pół) stki nie dotyczy tylko nazw narodowo ci (np.pół Czech, pół Niemiec), ale ma szerszy zakres, obejmuje nawet przymiotniki (Pół martwa, pół ywawyszła z wody.) i dlatego warto zapami ta , e: cz stk pół piszemy rozdzielnie, gdy wyst puj ce w zdaniu dwa wyrazy z cz stkpół słu okre leniu jednego poj cia, czyli nazwaniu jednego procesu, stanu, cechy, np. pół spał, pół czuwał ‒ to nie jest okre lenie dwóch ró nych stanów (wynikaj cych z tego, e kto pół nocy spał i pół nocy czuwał), ale jednego, polegaj cego na tym, e kto w połowie spał, a w połowie czuwał; pół zabawa, pół nauka ‒ to jest jeden proces składaj cy si z elementów zabawy i elementów nauki. Barbara Ellwart

2/2 Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)